Wbrew powszechnemu przekonaniu, od 2000 r. współczynnik zabójstw na świecie stale spada. Z danych Nowego Banku Światowego wynika, że w latach 2000–2023 międzynarodowy wskaźnik zabójstw spadł z około 6,9 zgonów na 100 000 osób do około 5,2 na 100 000 osób. Oznacza to spadek prawdopodobieństwa śmierci o około 25%, mimo wzrostu światowej populacji.
Uporczywe błędne przekonanie
Opinia publiczna niezmiennie pozostaje w tyle za rzeczywistością. Ankieta IPSOS przeprowadzona w 2023 r. wykazała, że 70% respondentów z 30 krajów uważa, że świat staje się bardziej pełen przemocy. Sondaże w USA konsekwentnie pokazują, że większość uważa, że od lat 90. XX w. wskaźniki przestępczości z użyciem przemocy rosną, mimo że dowody temu zaprzeczają. Ta rozbieżność między percepcją a rzeczywistością uwypukla znaczący „załamanie narracji” – sytuację, w której powszechnie wyznawane przekonania są sprzeczne z dowodami.
Kontekst historyczny: przemoc była znacznie gorsza
Spadek wskaźników współczesnych zabójstw jest szczególnie zauważalny z perspektywy historycznej. Badania średniowiecznej przemocy pokazują znacznie wyższe wskaźniki niż obecnie. W XIV-wiecznym Londynie i Yorku wskaźnik morderstw sięgał 20–25 na 100 000 mieszkańców, podczas gdy w Oksfordzie sięgał 100 na 100 000. Ten wyraźny kontrast pokazuje, że współczesne społeczeństwo, pomimo dostrzeganych przez niego zagrożeń, jest znacznie bezpieczniejsze niż w przeszłości.
Czynniki leżące u podstaw spadku
Do globalnego spadku przemocy przyczynia się kilka kluczowych czynników:
- Wzmocnienie potencjału państwa: Ulepszone systemy sądownicze, mniej skorumpowane egzekwowanie prawa i przewidywalne ramy prawne utrudniają przestępcom bezkarne działanie.
- Policja oparta na danych: Ukierunkowane strategie egzekwowania prawa, których celem są ogniska przestępczości i recydywiści, okazały się skuteczniejsze niż naloty na dużą skalę.
- Zmiany zasad: Bardziej rygorystyczne środki kontroli broni i rozejmy między gangami pomagają ograniczyć przemoc w niektórych regionach, np. w Brazylii, gdzie w latach 2012–2024 wskaźnik zabójstw spadł o 25%.
- Przemiany demograficzne: Starzenie się społeczeństwa jest ważnym, choć często pomijanym czynnikiem. Młodzież statystycznie częściej popełnia przestępstwa z użyciem przemocy, a wraz ze starzeniem się społeczeństw poziom przemocy ma tendencję do zmniejszania się.
Różnice regionalne utrzymują się
Pomimo ogólnoświatowej tendencji przemoc pozostaje wysoce skoncentrowana. W obu Amerykach i Afryce w dalszym ciągu występuje nieproporcjonalnie wysoki wskaźnik zabójstw, wynoszący odpowiednio około 150 i 127 na milion osób w porównaniu z Europą i Azją Wschodnią. W tych regionach poszczególne miasta, takie jak Port-au-Prince na Haiti i Colima w Meksyku, borykają się z ekstremalnym poziomem przemocy, a na niektórych obszarach wskaźniki zabójstw sięgają trzycyfrowej wartości na 100 000 mieszkańców.
Esencja
W ciągu ostatnich dwóch dekad świat stał się niezaprzeczalnie bezpieczniejszy. Pomimo ciągłych wyzwań dane potwierdzają znaczny spadek wskaźników zabójstw na świecie. Tendencja ta podkreśla znaczenie dokładnych narracji nad głęboko zakorzenionymi przekonaniami i sugeruje, że pomimo strachu przed narastającym chaosem, ludzkość powoli, ale skutecznie utrudnia wzajemne zabijanie się.
